Tai biến luận hay thuyết thảm họa là lý thuyết khoa học cho rằng Trái đất cũng như sinh giới phần lớn được hình thành bởi các thảm họa lớn có quy mô toàn cầu.[1][2] Những thảm họa này chủ yếu là các biến đổi địa chất, khí hậu, lư lụt lớn cùng với sự hình thành nhiều dãy núi lớn. Thực vật và động vật sống ở những nơi có thảm họa như vậy đều đã bị tuyệt chủng, sau đó được thay thế bởi các dạng sinh vật mới mà hóa thạch của chúng xác định các địa tầng địa chất. Một trong những thảm họa như thế trận lụt của Nô-ê, theo tường thuật trong Kinh thánh.Khái niệm này dịch từ tiếng Pháp "catastrophisme" lần đầu tiên được phổ biến bởi nhà động vật học người Pháp Georges Cuvier, một nhà giải phẫu học và cổ sinh học nổi tiếng Thế giới cuối thế kỉ XVIII.[3][4]